گردن درد یکی از دلایل رایج مراجعه به پزشک است. گردن درد می‌تواند ناشی از برخی اختلالات یا بیماری‌ها باشد که هریک از بافت‌های گردن شامل اعصاب، استخوان‌ها، مفاصل، رباط‌ها یا ماهیچه‌ها را درگیر می‌کند. ماهیچه‌های گردن ممکن است به دلیل قرار گرفتن در وضعیت نامناسب، مانند نشستن در وضعیت نامناسب پشت میز، تحت فشار قرار گیرند. آرتروز نیز یکی از علل شایع گردن درد است.
گردن درد به ندرت می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل جدی باشد. اما اگر گردن درد همراه با بی‌حسی یا از دست دادن قدرت بازوها یا دست‌ها باشد یا اگر درد به شانه یا پایین بازو تیر بکشد، باید به پزشک مراجعه کنیم.
علائم و نشانه‌های گردن درد
- دردی که اغلب با نگه داشتن سر در یک وضعیت، مثلا هنگام رانندگی یا کار با کامپیوتر، برای مدت طولانی بدتر می‌شود.
- گرفتگی و اسپاسم عضلانی
- کاهش توانایی حرکت سر
- سردرد
چه زمانی برای گردن درد باید به پزشک مراجعه کنیم؟
بیشتر دردهای گردن با درمان خانگی به تدریج بهبود می‌یابند. در صورت عدم بهبودی، باید به پزشک مراجعه کنیم. اگر گردن درد شدید، ناشی از آسیب‌دیدگی، مانند تصادف یا زمین خوردن باشد باید فوراً به اورژانس مراجعه کنیم.
در صورت بروز هریک از موارد زیر، باید به پزشک مراجعه کنیم:
- درد گردن شدید باشد.
- چندین روز بدون بهبودی ادامه داشته باشد.
- به بازوها تیر بکشد.
- با سردرد، بی‌حسی، ضعف یا گزگز همراه باشد.
علل درد گردن
گردن انعطاف‌پذیر است و وزن سر را تحمل می‌کند، بنابراین ممکن است در برابر آسیب‌ها و شرایطی که باعث درد و محدودیت حرکت می‌شود، آسیب‌پذیر باشد. علل گردن درد عبارتند از:
کشیدگی‌های عضلانی: استفاده‌ی بیش از حد از گردن، مانند ساعت‌ها خم شدن بیش از حد روی رایانه یا گوشی همراه، اغلب باعث کشیدگی عضلات می‌شود. حتی موارد جزئی، مانند مطالعه در رختخواب یا دندان قروچه، می‌تواند عضلات گردن را تحت فشار قرار دهد.
آسیب مفاصل: درست مانند سایر مفاصل بدن، مفاصل گردن نیز با افزایش سن دچار فرسودگی می‌شوند. استئوآرتریت باعث از بین رفتن غضروف‌های بین استخوان‌ها (مهره‌های گردن) می‌شود. سپس تغییرات استخوانی ناشی از تخریب غضروف، بر حرکت مفصل تأثیر می‌گذارد و باعث درد می‌شود.
تحت فشار قرار گرفتن عصب: فتق (بیرون‌زدگی) دیسک یا خارهای استخوانیِ مهره‌های گردن می‌تواند بر روی اعصابِ منشعب از نخاع فشار بیاورد.
خارهای استخوانی، برآمدگی‌های استخوانی هستند که در امتداد لبه‌های استخوان ایجاد می‌شوند. خارهای استخوانی اغلب در جایی که استخوان‌ها با یکدیگر در تماس‌اند، تشکیل می‌شوند.
دیسک‌ها، بالشتک‌‌های الاستیکی بین تک تک مهره‌ها هستند. آنها به عنوان ضربه‌گیر، مهره‌های ستون فقرات را در کنار هم نگه می‌دارند و تحرک جزئی در ستون فقرات را ممکن می‌کنند. فتق دیسک زمانی اتفاق می‌افتد که بخشی از قسمت مرکزی دیسک به علت پارگی قسمت محیطی دیسک، روی ریشههای اعصاب نخاعی فشار بیاورد.
آسیب‌ها: تصادف‌ها اغلب باعث می‌شوند که سر به طور ناگهانی به سمت عقب و سپس به جلو حرکت کند و درنتیجه، بافت‌های نرم گردن (عضله، عصب، رباط) تحت فشار قرار گیرند.
بیماری‌ها: برخی بیماری‌ها نیز می‌توانند باعث درد گردن شوند. بیماری‌هایی مانند:
- آرتریت روماتوئید: یک بیماری خودایمنی و التهابی که در آن سیستم ایمنی بدن، به مفاصل حمله و باعث تخریب آنها می‌شود.
- مننژیت: التهاب غشاهای محافظ و پوشاننده مغز و نخاع در زمینه عفونت، ضربه، تومور، مصرف بعضی داروها و غیره.
- سرطان
پیشگیری از گردن درد
بیشتر موارد گردن درد با وضعیت نامناسب گردن و نیز آسیب به گردن در زمینه افزایش سن مرتبط است. برای کمک به پیشگیری از گردن درد، بهتر است سعی کنیم سر خود را در مرکز ستون مهره‌ها نگه داریم. برخی تغییرات ساده در برنامه روزانه ممکن است به ما در این زمینه کمک کند. باید سعی کنیم:
- وضعیت بدنی مناسبی داشته باشیم. هنگام ایستادن و نشستن مطمئن شویم که شانه‌هایمان در یک خط مستقیم در امتداد دو طرف لگن هستند و گوش‌ها مستقیماً در امتداد شانه‌ها قرار دارند.
- استراحت‌های مکرر داشته باشیم. در مسافرت‌های طولانی یا ساعت‌های طولانی کار با رایانه، باید از جای خود بلند شویم، راه برویم و گردن و شانه‌های خود را بکشیم.
- میز، صندلی و کامپیوتر خود را طوری تنظیم کنیم که صفحه نمایش (مانیتور) در سطح چشم و زانوها کمی پایین‌تر از باسن باشند. از دسته‌های صندلی برای تکیه دادن دست‌ها استفاده کنیم.
- هنگام صحبت، از قرار دادن تلفن بین گوش و شانه خودداری کنیم و به جای آن از هدست یا بلندگو استفاده کنیم.
- در صورت سیگار کشیدن، آن را ترک کنیم. سیگار کشیدن می‌تواند ما را در معرض خطر بیشتر ابتلا به گردن درد قرار دهد.
- از حمل کیف‌های سنگین با بند روی شانه خودداری کنیم؛ چرا که وزن آن می‌تواند به گردن فشار بیاورد.
- در وضعیت مناسبی بخوابیم. سر و گردن ما باید با بدنمان هم‌راستا باشند. بهتر است یک بالش کوچک زیر گردن خود قرار دهیم، به پشت خوابیده و ران‌ها را نیز روی بالش‌ها قرار دهیم، این کار باعث صاف شدن عضلات ستون مهره‌ها می‌شود.
تشخیص گردن درد
پزشک پس از گرفتن شرح‌حال، ما را معاینه می‌کند. او حساسیت به درد، بی‌حسی، ضعف عضلانی و همچنین دامنه حرکات ما را بررسی می‌کند.
پزشک ممکن است برای بررسی دقیق‌تر علت گردن درد، درخواست عکسبرداری کند. روش‌های عکسبرداری عبارتند از:
- گرافی ساده با اشعه ایکس می‌تواند مناطقی در گردن را نشان دهد که در آن، اعصاب یا نخاع ممکن است توسط خارها یا سایر تغییرات استخوانی تحت فشار باشند.
- سی‌تی اسکن تصاویر گرفته شده از جهات مختلف را ترکیب می‌کند تا نماهای مقطعی دقیقی از ساختارهای داخلی گردن ایجاد کند.
- ام‌آرآی (MRI) که از یک میدان مغناطیسی قوی برای ایجاد تصاویر دقیق از استخوان‌ها و بافت نرم، از جمله نخاع و اعصاب نخاعی استفاده می‌کند.
معمولا مطالعات تصویربرداری، تکمیل‌کننده‌ی شرح حال دقیق و معاینه فیزیکی هستند و برای تعیین علت درد استفاده می‌شوند.
آزمایش‌های دیگر
- الکترومیوگرافی (EMG): اگر پزشک مشکوک باشد که گردن درد شاید به دلیل فشار بر عصب باشد، ممکن است انجام EMG را پیشنهاد کند. در این روش، با وارد کردن سوزن‌های ظریف از طریق پوست به داخل عضله و انجام آزمایش‌هایی برای اندازه‌گیری سرعت هدایت عصبی، عملکرد صحیح یک یا چند عصب خاص مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
- آزمایش خون: آزمایش خون می‌تواند شرایط التهابی یا عفونی که ممکن است باعث درد گردن شود را نشان دهد.
روش‌های درمان گردن درد
شایعترین انواع گردن درد خفیف تا متوسط، معمولاً در عرض دو یا سه هفته با خودمراقبتی بهبود می‌یابند. اگر درد گردن ادامه یابد، پزشک ممکن است درمان‌های دیگری را توصیه کند.
درمان دارویی گردن درد
پزشک ممکن است داروهای مسکن قوی‌تر (نسبت به داروهایی که بدون نسخه قابل تهیه هستند) و شل‌کننده‌های عضلانی و در بعضی موراد داروهای ضدافسردگی را برای تسکین درد تجویز کند.
درمان درد گردن با فیزیوتراپی
فیزیوتراپیست می‌تواند به ما تمریناتی برای اصلاح وضعیت بدن و تقویت عضلات گردن آموزش دهد. همچنین با استفاده از گرما، یخ، تحریک الکتریکی و سایر روش‌ها به کاهش درد و جلوگیری از عود آن کمک کند.
جراحی و سایر روش‌ها
• تزریق داروهای ضدالتهابی (کورتیکواستروئید): در این روش برای کمک به کاهش درد، پزشک داروهای ضدالتهابی را در نزدیکی ریشههای عصبی، در فضای مفصلی ستون فقرات گردنی یا در عضلات گردن تزریق می‌کند. گاهی داروهای بی‌حس‌کننده، مانند لیدوکائین، نیز برای تسکین درد گردن تزریق می‌شوند.
• جراحی: جراحی، به ندرت برای درمان گردن‌درد لازم می‌شود. جراحی ممکن است گزینه‌ای برای تسکین فشار بر ریشههای اعصاب نخاعی باشد.
روش‌های درمان خانگی و مراقبت از گردن درد
اقدامات خودمراقبتی که می‌توانیم برای تسکین گردن درد انجام دهیم، عبارتند از:
- مسکن‌های بدون نسخه: می‌توانیم با مشورت پزشک یا داروساز از مسکن‌های بدون نسخه مانند ایبوپروفن، ناپروکسن و استامینوفن استفاده کنیم.
- گرما و سرمای متناوب: به کمک کیسه یخ یا یخ پیچیده شده در حوله، به مدت حداکثر 20 دقیقه، چندین بار طی روز التهاب را کاهش دهیم. همچنین می‌توانیم به کمک دوش آب گرم یا پد گرم‌کننده، درد را تسکین دهیم.
درمان با ورزش و حرکات اصلاحی
زمانی که شدیدترین حالت درد فروکش کرد، می‌توانیم تمرینات کششی ملایم را روزانه شروع کنیم. برای انجام این تمرینات می‌توانیم از پزشک یا فیزیوتراپیست راهنمایی بگیریم.
روش‌های غیردارویی درمان گردن درد
- تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS): در این روش، الکترودهایی بر روی پوست در نزدیکی نواحی دردناک قرار می‌گیرند و با ارسال تکانه‌های الکتریکی ضعیف، درد را تسکین می‌دهد.
- کشش: ایجاد کشش به کمک وزنه، قرقره یا کیسه‌ی هوا، تحت نظارت یک متخصص و فیزیوتراپیست، ممکن است برخی از دردهای گردن، به ویژه دردهای مربوط به تحریک ریشه عصبی را تسکین دهد.
- بی‌حرکتی کوتاه مدت: یک گردن‌بند طبی نرم (کلار) با حمایت از گردن و برداشتن فشار از روی ساختارهای گردن به تسکین درد کمک می‌کند. با این حال، اگر بدون مشورت پزشک برای بیش از سه ساعت متوالی یا برای بیش از یک تا دو هفته استفاده شود، ممکن است بیش از اینکه مفید باشد، باعث آسیب شود.
درمان‌های جایگزین گردن درد
درمان‌های جایگزین عبارتند از:
- طب سوزنی: این کار باید توسط پزشک با استفاده از سوزن‌های استریل انجام شود. در این روش، سوزن‌های نازکی در نقاط مختلف بدن وارد می‌شوند. ممکن است برای اثربخشی بهتر، نیاز به چندین جلسه طب سوزنی داشته باشیم.
- ماساژ: این کار باید زیر نظر پزشک یا فیزیوتراپیست و یا توسط فرد آموزش‌دیده انجام شود.
پزشک می‌تواند در مورد مزایا و خطرات استفاده از درمان‌های جایگزین ما را راهنمایی کند.