آسیب های نخاعی

مقدمه:

هر آن چه در جهان پیرامون ما وجود دارد پیوسته در حال حرکت است. گاهی این حرکات از دید انسان قابل دیدن و گاهی غیر ملموس است.

ما انسان ها هم نیازمند تحرک هستیم و به این وسیله نیازهای مختلفی را که داریم را بر طرف می کنیم.

گاهی تحرک ما دچار اختلال می شود و در مواقعی این اختلال در تمام طول عمر همراه ما خواهد بود.

باید بدانیم که در اکثر آسیب های ایجاد شده «طناب نخاعی» دچار آسیب شده است. پس شناخت نخاع برایمان مهم است.

بهتر است قبل از صحبت درباره «آسیب نخاعی» به سوالات زیر پاسخ دهیم

• نخاع چیست؟
• نخاع در کجای بدن انسان قرار دارد؟
• وظیفه نخاع در بدن چیست؟
• در صورت آسیب به نخاع چه تغییراتی در بدن به وجود می آید؟
  بیایید با هم نگاهی به تصویر زیر بیاندازیم.  
• همان طور که در تصویر مشاهده می کنید «نخاع» طناب بلندی است که از انتهای سر شروع می شود و تا بالای لگن کشیده می شود.نخاع انشعابات بسیار زیادی دارد که این انشعابات هم چون خیابان های فرعی یک شهر به سرتاسر بدن انسان کشیده می شود.
• 

 

 

 

 

 

 

نخاع به همراه مغز که درون جمجمه (سر) انسان قرار دارد

سیستم عصبی ما را تشکیل می دهند.

 

 

 

 

 

 

 

• نخاع چه وظیفه ای در بدن ما دارد؟

نخاع هم چون یک خیابان اصلی و در نقش دستیار مغز پیام های حسی را از اندام های بدن به مغز مخابره می کند و دستوراتی که متعاقب این پیام ها توسط مغز صادر می شود را به اندام ها می رساند.

بنابراین بدن ما برای حس و حرکت نیاز جدی به طناب نخاعی دارد.

• بدن چگونه از نخاع محافظت می کند؟

یک استوانه استخوانی که خود از قطعات ریزتری به نام مهره تشکیل شده از نخاع محافظت می کند که ستون فقرات نامیده می شود.

• آسیب به نخاع

آسیب به ستون مهره ها (فقرات) می تواند سبب آسیب به طناب نخاعی شود.

برای درک بهتر نگاهی به تصویر زیر می اندازیم.

آسیب به طناب نخاعی بسته به این که در کدام قسمت اتفاق بیافتد عوارض متفاوتی را ایجاد می کند.

در تصویر می توانیم ببینیم که آسیب به هر قسمت کدام قسمت از بدن ما را تحت تاثیر قرار می دهد.

آسیب به نخاع می تواند بدن را دچار آسیب های حسی و حرکتی موقت و یا دائمی کند.

حال که به درک کلی از نخاع و اهمیت وجودش در بدنمان پی بردیم می توانیم درباره آسیب نخاعی صحبت کنیم.

آسیب نخاعی (آسیب به هر بخشی از طناب نخاعی) می تواند سبب تغییرات اغلب دائمی در قدرت، احساس و سایر ویژگی های قسمت تحت آسیب شود.

اگر به تازگی دچار آسیب مخاعی شده اید متوجه می شوید که تقریبا همه جنبه های زندگی شما تحت تاثیر این آسیب قرار گرفته است و شما این تغییرات را به صورت احساسی، ذهنی و اجتماعی تجربه می کنید.

تحقیقات بسیار زیادی توسط دانشمندان و محققان در سرتاسر جهان و هم چنین ایران در حال انجام هست

که پیشرفت های خوبی در زمینه درمان و توانبخشی افراد آسیب دیده حاصل شده است.

محققین به آینده امیدوارند و هم اکنون هم شرایط خوبی برای زندگی هر چه مستقل تر افراد با آسیب به طناب نخاعی وجود دارد.

علائم:

توانایی کنترل اندام های شما بعد از ایجاد آسیب به دو عامل بستگی دارد:

1. محلی که در طناب نخاعی دچار آسیب شده است
2. شدت آسیبی که به طناب نخاعی وارد شده است

 

 

فلج ایجاد شده ناشی از آسیب به طناب نخاعی به دو دسته تقسیم می شود:

 

1. QUADRIPLEGIA
   1. Paraplegiaدر حالت دوم، این فلج بر تمام یا بخشی از تنه، پاها و اندام های لگن تاثیر می گذارد (قسمت قرمز رنگ)آسیب نخاعی به هر صورت و با هر شدتی که باشد یکی یا چند تا از علائم زیر را ایجاد می کند:
   2. 1.از دست دادن قدرت حرکت از بین رفتن قدرت حرکت می تواند در هر یک ازاندام های حرکتی اتفاق بیافتد

 

 

 

 

 

 

2.از دست دادن یا تغییر احساس، از جمله توانایی احساس گرما، سرما و لمس

 

 

 

 

 

 

 

 

3.از دست دادن کنترل روده یا مثانه

 

 

 

 

 

 

 

4.فعالیت های رفلکس تحریک شده و یا اسپاسم (گرفتگی عضلانی)

 

 

 

 

 

 

5.تغییرات در عملکرد جنسی، حساسیت جنسی و باروری

 

 

 

 

 

 

 

6.درد و یا احساس خستگی شدید ناشی از آسیب به الیاف عصبی در نخاع

 

 

 

 

 

7.اشکال در تنفس و یا سرفه

 

 

 

 

 

 

چه علائمی اورژانسی هستند؟

 

• درد و یا فشار شدید در پشت، کمر، سر و یا گردن
• ضعف، ناهماهنگی یا فلج در هر بخشی از بدن

• سوزن سوزن شدن یا از دست دادن احساسات در دست، انگشتان، پا
• از دست دادن کنترل مثانه یا روده
• مشکل با تعادل و پیاده روی
• اختلال تنفس پس از آسیب
• حالت عجیب و یا پیچیدگی در گردن و یا کمر

 

 

چه زمانی باید یک پزشک متخصص را ملاقات کرد؟

هر کسی که دچار آسیب سر و یا گردن بشود، نیازمند بررسی فوری پزشکی برای احتمال آسیب نخاعی است.

در حقیقت، ایمن ترین فرض این است که افراد آسیب دیده دچار  آسیب نخاعی شده اند مگر آن که خلاف آن ثابت شود ، زیرا::

• آسیب جدی ستون فقرات همیشه بلافاصله آشکار نمی شود و اگر تشخیص داده نشود آسیب شدید تری ممکن است رخ دهد.
• کم خونی یا فلج ممکن است بلافاصله بوجود آید و یا به تدریج به وجود آید زیرا خونریزی یا تورم در ناحیه نخاعی یا اطراف آن اتفاق می افتد.
• زمان بین آسیب و درمان می تواند در تعیین میزان و شدت عوارض و میزان احتمالی بهبود قابل توجه باشد.

 

اگر شک داریم که کسی دچار آسیب نخاعی شده است چه کاری باید انجام دهیم؟

• فرد مجروح را به هیچ عنوان جابه جا نکنید
• فلج دائمی و سایر عوارض جدی ممکن است ناشی شود
  • بلافاصله با 115 و یا 110 تماس بگیرید
  • فرد آسیب دیده را ثابت نگه دارید
  • حوله های سنگین را در هر دو طرف گردن قرار دهید و یا سر و گردن را نگه دارید تا مانع از حرکت آنها شود تا اورژانس برسد
  • اولین کمک اولیه این است که هر گونه خونریزی را متوقف کنید و ایجاد راحتی فرد بدون حرکت سر و گردن
• 

 

دلایل ایجاد آسیب های نخاعی چیستند؟

 

• آسیب نخاعی ممکن است ناشی از آسیب به مهره ها، رباط ها یا دیسک های ستون فقرات یا به خود نخاع باشد.
• آسیب ضربه مغزی-نخاعی ممکن است ناشی از یک ضربه ناگهانی و آسیب دیده به ستون فقرات باشد که شکستگی، انقباض، خرد شدن یا فشردن یک یا چند مهره خود را ایجاد می کند.
• همچنین ممکن است از زخم گلوله یا چاقو که نفوذ کرده و نخاع را قطع می کند، حاصل شود.
• آسیب های بعدی معمولا در طول روزها یا هفته ها به علت خونریزی، تورم، التهاب و تجمع مایع در داخل و اطراف نخاع ایجاد می شود.

 

• در موارد دیگر آسیب نخاعی می تواند نتیجه آرتریت، سرطان، التهاب، عفونت و یا انحطاط دیسک ستون فقرات ایجاد شود.

 

سیستم عصبی مرکزی

 

سیستم عصبی مرکزی شامل مغز و نخاع است. نخاع ساخته شده از بافت نرم و احاطه شده توسط استخوان ها (مهره ها)، از پایه مغز شروع و  به پایین کشیده می شود و از سلول های عصبی و گره های عصبی تشکیل شده است که به صورت مجزا به بخش های مختلف بدن شما می رسند.

مسیرهای در نخاع شما پیام هایی را بین مغز و بقیه بدن حمل می کنند. تراکتورهای حرکت سیگنال های مغز را برای کنترل حرکت عضلات حمل می کنند. دستگاه های حسی سیگنال های مربوط به گرما، سرد، فشار، درد و موقعیت اندام شما را از قسمت های بدن به مغز حمل می کنند.

 

 

آسیب به الیاف عصبی

 

آسیب چه به علت ضربه باشد و یا به علت بیماری های دیگر و یا هر علت دیگری، سبب آسیب به فیبرهای عصبی می شود و از قسمت آسیب دیده عبور می کند و ممکن است بخشی یا تمام عضلات و اعصاب مربوط به آن را در زیر محل آسیب قرار دهد.

آسیب قفسه سینه (قفسه سینه) یا کمر (کمر) ممکن است بر روی تنه، پاها، کنترل روده و مثانه و عملکرد جنسی تاثیر بگذارد. آسیب گردن، در مناطق مشابه علاوه بر مواجهه با حرکات بازوها و احتمالا توانایی شما برای نفس کشیدن نیز تاثیر می گذارد.

 

علل شایع آسیب نخاعی

 

شایع ترین علل آسیب های نخاعی عبارتند از:

• تصادفات با موتورسیکلت و خودرو

 

عامل اصلی آسیب های نخاعی است که تقریبا نیمی از آسیب های نخاعی جدید را در هر ساله به حساب می آورد.

سقوط

 

آسیب نخاعی پس از 65 سالگی اغلب ناشی از سقوط است. به طور کلی، باعث می شود بیش از 15 درصد از آسیب نخاعی.

• اعمال خشونت
• 

حدود 12 درصد از آسیب های نخاعی ناشی از برخورد های خشونت آمیز، اغلب شامل زخم های گلوله و چاقو است.

• آسیب های ورزشی و تفریحی

فعالیت های ورزشی، مانند ورزش تاثیر و غواصی در آب کم عمق، حدود 10 درصد از آسیب نخاعی را ایجاد می کنند.

• الکل

مصرف الکل یکی از عوامل در حدود 1 مورد از هر 4 آسیب نخاعی است.

• بیماری ها

 

سرطان، آرتریت، پوکی استخوان و التهاب نخاعی نیز می توانند موجب آسیب نخاعی شوند.

عوامل خطر

اگر چه آسیب نخاعی معمولا نتیجه یک حادثه است و می تواند به هر کسی برسد، عوامل خاصی ممکن است شما را به یک خطر بالقوه برای  آسیب نخاعی سوق دهد، از جمله:

• جنس مرد

ضایعات نخاعی بر تعداد مردانی که نسبتا زیاد هستند تاثیر می گذارد. در واقع، زنان تنها در حدود 20 درصد آسیب های نخاعی را تشکیل می دهند.

 

• محدوده سنی 16 تا 30 سالگی

در بین 16 تا 30 سالگی هستید. در صورتی که بین 16 تا 30 سالگی هستید، احتمال ابتلا به آسیب نخاعی دچار آسیب می شود

• سن بیش از 65 سال

در بسیاری از افراد سالخورده بیشترین آسیب را به خود اختصاص می دهد.

• مشارکت در رفتارهای خطرآفرین

غواصی در آب های کم عمق و یا ورزش بدون داشتن پوشه ایمنی مناسب و یا اقدامات احتیاطی مناسب می تواند منجر به آسیب های نخاعی شود. تصادفات خودرویی منجر به آسیب های نخاعی برای افراد زیر 65 سال می شود.

• اختلالات استخوانی یا مفصلی

آسیب نسبتا جزئی می تواند باعث آسیب نخاعی شود اگر اختلال دیگری وجود دارد که بر روی استخوان ها یا مفاصل شما مانند آرتروز یا پوکی استخوان تاثیر می گذارد

عوارض جانبی آسیب های مغزی و نخاعی

 

در ابتدا، تغییراتی در عملکرد بدن شما ممکن است غلبه داشته باشد. با این وجود، تیم توانبخشی شما به شما کمک خواهد کرد ابزارهایی را که نیاز دارید را برای تغییرات ناشی از آسیب نخاعی در اختیار داشته باشید، علاوه بر توصیه تجهیزات و منابع برای ارتقاء کیفیت زندگی و استقلال. مناطقی که اغلب تحت تاثیر قرار می گیرند شامل

کنترل مثانه مثانه شما همچنان به ذخیره ادرار از کلیه شما ادامه خواهد داد. با این حال، مغز شما ممکن است قادر به کنترل مثانه شما نیز نباشد زیرا حامل پیام (نخاع) مجروح شده است.

تغییرات در کنترل مثانه خطر عفونت ادراری را افزایش می دهد. این تغییرات ممکن است باعث عفونت کلیه و سنگ کلیه یا مثانه شود. در طی توانبخشی، تکنیک های جدیدی برای کمک به خالی کردن مثانه خود خواهید آموخت.

کنترل روده اگر چه معده و روده شما بسیار شبیه قبل از آسیب دیدگی شما هستند، کنترل حرکات روده شما اغلب تغییر می کند. یک رژیم غذایی با فیبر بالا میتواند تنظیم روده شما را بهبود بخشد و تکنیکهایی را برای بهینه سازی عملکرد روده در حین توانبخشی خواهید آموخت.

احساس سوزش در زیر سطح عصبی آسیب دیدگی، شما ممکن است بخشی از یا تمام احساسات پوست را از دست بدهید. بنابراین، پوست شما نمیتواند پیامی به مغز شما ارسال کند که در معرض موارد خاصی مانند فشار طولی، گرما یا سرد باشد.

 

این می تواند شما را بیشتر در معرض زخم های فشاری قرار دهد، اما تغییر موقعیت ها اغلب – با کمک، در صورت نیاز – می تواند به جلوگیری از این زخم کمک کند. در حین توانبخشی، مراقبت های پوستی مناسب را یاد خواهید گرفت، که می تواند به شما در جلوگیری از این مشکلات کمک کند.

 

کنترل گردش خون آسیب نخاعی ممکن است سبب بروز مشکلات گردش خون می شود از فشار خون پایین هنگام بالا آمدن (فشار خون آرتواستاتیک) تا تورم اندام شما. این تغییرات گردش خون همچنین ممکن است خطر ابتلا به لخته شدن خون را افزایش دهد، مانند ترومبوز ورید عمقی یا آمبول ریوی.

 

مشکل دیگر کنترل کنترل گردش خون یک افزایش بالقوه در معرض خطر مرگ ناشی از فشار خون (hyperreflexia autonomic) است. تیم توانبخشی شما به شما در مورد چگونگی برخورد با این مشکلات اگر شما را تحت تاثیر قرار دهد آموزش می دهد.

 

دستگاه تنفسی. آسیب دیدگی شما ممکن است دچار تنفس و سرفه شود، اگر عضلات شکم و قفسه سینه شما تحت تاثیر قرار گرفته باشند. این شامل دیافراگم و عضلات دیواره قفسه سینه و شکم است.

 

سطح عصبی شما از آسیب به چه نوع مشکلات تنفسی می انجامد. اگر دچار آسیب نخاعی گردنی و قفسه سینه هستید، ممکن است خطر ابتلا به پنومونی یا سایر مشکلات ریه را افزایش دهید. داروها و درمان می تواند به جلوگیری و درمان این مشکلات کمک کند.

 

تون عضلانی. برخی از افراد مبتلا به صدمات نخاعی یکی از دو نوع مشکلات تنش عضلانی را تجربه می کنند: سفت شدن کنترل نشده یا حرکت در ماهیچه ها (اسپاستیسیت) یا عضلات نرم و ملایم که دارای تنش عضلانی نیستند (خفیفی).

تناسب اندام و سلامتی. کاهش وزن و آتروفی عضلانی به زودی پس از آسیب نخاعی شایع است. تحرک محدود می تواند منجر به یک شیوه زندگی مودبانه تر شود، شما را در معرض خطر چاقی، بیماری های قلبی عروقی و دیابت قرار می دهد.

 

یک متخصص تغذیه می تواند به شما در رژیم غذایی مغذی کمک کند تا وزن مناسب را حفظ کند. درمانگران فیزیکی و شغلی می توانند به شما در برنامه تناسب اندام و ورزش کمک کنند.

 

سلامت جنسی رابطه جنسی، باروری و عملکرد جنسی ممکن است توسط یک آسیب نخاعی تحت تاثیر قرار گیرد. مردان ممکن است تغییرات در نعوظ و انزال را مشاهده کنند؛ زنان ممکن است تغییرات روانکاری را متوجه شوند. پزشکان متخصص اورولوژی یا باروری می توانند گزینه هایی برای عملکرد جنسی و باروری ارائه دهند.

درد بعضی از افراد درد، مانند درد عضلانی یا مفصلی، از بیش از حد استفاده از گروه های عضلانی خاصی تجربه می کنند. درد عصبی پس از آسیب نخاعی، به ویژه در افراد دارای آسیب ناقص می تواند رخ دهد.

افسردگی با استفاده از تمام تغییرات آسیب نخاعی به ارمغان می آورد و زندگی با درد باعث می شود برخی افراد افسردگی را تجربه کنند.

 

راه هایی برای پیشگیری از آسیب های نخاعی

• رانندگی با خیال راحت تصادفات اتومبیل یکی از شایع ترین علل آسیب نخاعی است. هر زمانی که شما در یک ماشین یا سوار بر یک کمربند ایمنی بپوشید، یک کمربند ایمنی بپوشید.
• اطمینان حاصل کنید که فرزندان شما یک کمربند ایمنی یا صندلی ایمنی مناسب برای کودک و سن مناسب داشته باشند. برای محافظت از آنها از آسیب های هوایی هوا، کودکان زیر 12 سال باید همیشه در صندلی عقب سوار شوند.
• عمق آب قبل از غواصی را بررسی کنید. برای اطمینان از اینکه به آب کم عمق نفوذ نکنید، به یک استخر شیرجه نزنید مگر اینکه آن 12 فوت (حدود 3.7 متر) یا عمیق تر باشد، به یک استخر سرپوشیده شیرجه نزنید و به آب دیگری نروید شما عمق را نمی دانید
• جلوگیری از افتادن برای رسیدن به اشیا در مکان های بالا، یک مدفوع گام را با یک نوار چسب استفاده کنید. حاشیه کنار راهروها اضافه کنید کفپوشها را روی کف کاشی و در وان یا دوش قرار دهید. برای بچه های کوچک، از دروازه های ایمنی برای جلوگیری از پله ها استفاده کنید و نصب کننده های پنجره را در نظر بگیرید.
• هنگام ورزش، احتیاط کنید. همیشه دنده ایمنی توصیه می شود. اجتناب از هدایت کردن با سر خود در ورزش به عنوان مثال، در headshirt بیس بال اسلاید نکنید و از بالای کلاه خود در فوتبال استفاده نکنید. از یک نقطه استفاده کنید

 

 

 

تهیه وتنظیم : سمانه میرزائی

محقق پژوهشکده علوم اعصاب