آناتومی
پارس‌اینترآرتیکولاریس مهره پنجم کمری (گاهی مهره چهارم) یا به اختصار پارس، بخشی از مهره‌های کمر است که بین زوائد مفصلی فوقانی و تحتانی در مفصل بین مهره‌ای پشتی (فاست) واقع شده است. در واقع پارس، جزئی از قلابی است که مهره‌ی بالایی را در جایگاه خود نگه می‌دارد و بنابراین نقش مهمی را در ثبات مهره‌های ستون فقرات بازی می‌کند.
سرخوردگی مهره‌ی کمر چیست؟
سرخوردگی مهره‌ی کمر، در واقع لغزش روبه‌جلوی جسم استخوان مهره‌ی کمر است. هنگامی‌که پارس‌اینترآرتیکولاریس جدا شود، جسم استخوان مهره‌ی کمر این امکان را می‌یابد تا به سمت خارج از موضع خود حرکت کند که این موضوع باعث گرفتگی رشته‌های عصبی و درد خواهد شد. این عارضه معمولاً در بین چهارمین و پنجمین مهره‌ی ناحیه کمر (لامبر) یا آخرین مهره‌ی ناحیه‌ی کمری و مهره‌ی خاجی (ساکروم) اتفاق می‌افتد. این نقطه در واقع مکانی است که قوس ستون فقرات بیشترین انحنای S شکل را به خود می‌گیرد و فشار هم در این نقطه بیشینه است.
انواع سرخوردگی مهره‌ی کمر
سرخوردگی مهره‌ی کمر به انواع مختلفی تقسیم‌بندی می‌شوند که در این میان شایع‌ترین آن‌ها سرخوردگی ایستمیک و سرخوردگی تخریبی هستند.
- سرخوردگی ایستمیک معمولاً بین آخرین مهره‌ی ستون فقرات (L5) و مهره‌ی خاجی (S1) و در اثر تغییر ساختار پارس‌اینترآرتیکولاریس به علت نقص مادرزادی ایجاد می‌شود.
- سرخوردگی تخریبی عمدتاً بین چهارمین و پنجمین مهره‌ی کمری که بیشتر در زنان مسن به موجب سایش و فرسودگی دیسک‌ها و مفاصل بین مهره‌ای پشتی اتفاق می‌افتد. در این نوع سرخوردگی با توجه به تغییرات تخریبی دیسک‌ها و مفاصل، بیماران اغلب با نشانه‌هایی از تحریک و بهم‌فشردگی ریشه‌های عصبی به دلیل تنگی مجرای نخاعی مشاهده می‌شوند.
علل و عوامل خطرساز
سرخوردگی مهره‌ی کمر، اغلب به علت آرتروز کمر ایجاد می‌شود. هر دو عارضه‌ی جابه جایی مهره کمر و آرتروز کمر ممکن است از بدو تولد وجود داشته باشند و یا از طریق آسیبی ایجاد شوند. از دیگر عوامل این عارضه بر اثر ضعف و یا فشار ناشی از شکستگی مکرر ناشی از حرکات فوق کششی کمر (به عنوان مثال در ژیمناستیک و فوتبال) و شکستگی‌های تروماتیک هستند. شایع‌ترین علت بروز این مشکل در بزرگسالان آرتروز دژنراتیو است.
چه کسانی در معرض این عارضه قرار دارند؟
ورزشکاران، به‌ویژه ژیمناستیک‌کاران و بازیکنان فوتبال، به احتمال زیاد به مشکل سرخوردگی مهره‌ی کمر دچار می‌شوند. این شرایط اغلب بر افراد بالای 40 سال تأثیر می‌گذارد.
علائم
علائم ناشی از سرخوردگی مهره‌ی کمر می‌توانند از خفیف تا شدید تغییر کنند، حتی برخی از بیماران بدون داشتن علامتی و صرفاً از طریق تصویربرداری اشعه‌ی ایکس به نحوی اتفاقی متوجه وجود عارضه‌ی خود می‌شوند. توأم با دردی که سرخوردگی مهره‌ی کمر باعث می‌شود، بیمار ممکن است وضعیت‌های زیر را نیز تجربه کند:
- درد پایین کمر
- خشکی کمر
- گرفتگی عضله
- درد کشیده شده به سمت پایین یک یا هر دو پا (سیاتیک)
- خواب رفتن و سوزن سوزن شدن پا و ساق پا
- افزایش قوس ستون فقرات در ناحیه‌ی کمر (قوس کمر)
تشخیص
متخصصان ما سابقه‌ی پزشکی کاملی از شما، برای فهم نشانه‌ها، هرگونه جراحت و شرایط قبلی و تعیین تأثیر عادات زندگی شما بر ایجاد درد تهیه خواهند کرد. در مرحله‌ی بعد آزمایشی برای تعیین منشأ درد و آزمایشی برای تعیین میزان ضعف یا بی‌حسی عضلانی انجام خواهد شد. ابزارهای این آزمایش‌ها عبارتند از:
- اشعه ایکس
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
- توموگرافی کامپیوتری (اسکن CT)
- سونوگرافی
