دررفتگی شانه و دررفتگی کتف و بازو زمانی رخ می‌دهد که گوی استخوان قسمت بالایی بازو (هومروس) در اثر وارد شدن نیرویی شدید به طور کامل از جای اصلی خود در کاسه شانه (حفره گلنوئید) خارج شود.
دررفتگی شانه و کتف معمولاً با درد شدید همراه است و بیمار تا زمان برگرداندن شانه به حفره نمی‌تواند دست و بازو را حرکت دهد.
نیمه در رفتگی شانه در صورتی رخ می‌دهد که مفصل شانه تاحدی از محل اصلی خود خارج شود و به سرعت و خود به خود نیز جا بیفتد.
دررفتگی کامل و نیمه دررفتگی مکرر مفصل شانه می‌تواند پی‌آمد وارد شدن ضربه یا ترومای ناگهانی یا ناپایداری مفصل باشد.
مفصل شانه متحرک ترین مفصل بدن و دارای دامنه حرکتی شگفت‌آور است. مفصل شانه این امکان را برای ما فراهم می‌آورد تا دست را بالای سر ببریم، پشت سر و بدن بچرخانیم و در جهت‌های مختلف دراز کنیم. اما بهای این دامنه حرکتی گسترده ناپایداری مفصل است.
علائم و نشانه ها
از علائم دررفتگی شانه ، کتف و بازو می توان به موارد زیر اشاره کرد:
اکثر موارد دررفتگی شانه و کتف با درد شدید و ناگهانی پس از حادثه سقوط یا وارد شدن ضربه یا صدمه همراه است. بیمار در واکنشی طبیعی بازوی آسیب دیده را با دست دیگر می‌گیرد و مقابل بدن نگه می‌دارد.
بروز درد و احساس ناراحتی شدید در اثر هر گونه حرکت دست و بازو یکی از علائم رایج محسوب می‌شود. چنانچه شانه پس از جاانداختن همچنان ناپایدار باشد، بیمار همواره نگران خواهد بود که شانه‌اش هنگام انجام فعالیت‌های روزانه آسیب ببیند و بیم آن را دارد که شانه‌اش صرفاً در اثر حرکتی عادی مجدداً دربرود.
درمان دررفتگی و نیمه دررفتگی شانه با جا انداختن شانه در دررفتگی خلفی و رو به پایین مشکل و گاهی غیرممکن است، چون سر استخوان هومروس زیر حفره گلنوئید گیر می‌کند.
علت ها و دلایل
رایج ترین دلایل دررفتگی (ناپایداری شانه)
- دررفتگی شانه در اثر وارد شدن ضربه مستقیم (تروماتیک)
دررفتگی با سرعت بالا یا تروماتیک شانه زمانی رخ می‌دهد که شانه در موقعیتی آسیب‌پذیر قرار بگیرد و ناگهان از جای خود خارج شود. در چنین حالتی معمولاً دست و بازو نیز رو به سمت بیرون و دور از بدن کشیده می‌شود. این مکانیسم در دررفتگی شانه‌ای که هنگام تکل زدن در بازی فوتبال یا در اثر سقوط و زمین خوردن اتفاق می‌افتد، متداول است.
- کشیدگی بیش از حد و مکرر رباط شانه
شانه افراد مستعد شلی رباط شانه (هایپرموبیلیتی یا حرکت بیش از اندازه) به سادگی درمی‌رود. این افزایش ناپایداری غیرفعال شانه گاهی اوقات صرفاً ویژگی طبیعی شانه است و گاهی نیز نتیجه کشش بیش از اندازه و مکرر مفصل شانه هنگام انجام ورزش‌هایی مانند شنا، تنیس، والیبال و ورزش‌های پرتابی، برای مثال کریکت و بیسبال است که حرکت بالای سر و کشش بیش از اندازه رباط‌های شانه و کپسول مفصلی را ایجاب می‌کنند.
شل شدن رباط‌های شانه به این معنا است که عضله‌های چرخاننده شانه (روتاتور کاف) باید برای حفظ پایداری شانه سخت‌تر کار کنند. اگر شانه‌ای ناپایدار دارید، بهترین اقدام جهت جلوگیری از دررفتگی شانه یا توانبخشی این مفصل انجام دادن برنامه خاص تقویت عضله چرخاننده شانه تحت نظارت و راهنمایی متخصص فیزیوتراپی است.
3ـ ناپایداری چند جهتی
شانه تعداد اندکی از بیماران به دلیل زمینه ارثی شل بودن طبیعی رباط‌های سراسر بدن و حرکت بیش از اندزه یا هایپرموبیلیتی در چند جهت ناپایدار است. این بیماران احساس می‌کنند که شانه‌شان شل است و با دررفتگی مکرر آن در چند جهت مواجه می‌شوند. این عارضه را ناپایداری چندجهتی می‌گویند.
جراحی پایدارسازی این گروه از بیماران به دلیل وجود فیبرهای کلاژن با خاصیت ارتجاعی زیاد رباط‌ها، نشأت گرفته از عوامل ژنتیکی، معمولاً موفقیت‌آمیز نیست. بهترین روش مدیریت این عارضه پیگیری مداوم برنامه تقویت و پایدارسازی شانه است که البته حتماً باید توسط متخصص فیزیوتراپی تجویز شده باشد.