دنده گردنی

مقدمه ای در مورد دنده گردنی

دنده گرنی نام دنده ای در بدن است که بطور طبیعی نباید وجود داشته باشداکثر موارد دنده گردنی نیاز به اقدام خاصی ندارد و مشکلی را برای فرد ایجاد نمی‌کند.

ولی گاهی هست و وجود آن دردسر ساز میشود. وجود دنده گردنی ممکن است باعث ایجاد درد در گردن و دست و بی حسی یا مور مور شدن دست شود.

دنده گردنی چیست؟

دنده گردنی حاصل رشد مادرزادی بیش از حد استخوانی یا زائده فیبری دنده ای مهره گردنی هفتم می باشد . این وضعیت در اغلب موارد بویژه در جوانان موجب بروز علائم بالینی نمی شود اما در سنین بالاتر که بتدریج شانه ها افتاده ترمی شوند ممکن است موجب علائم بالینی شده و فرد را وادار به مراجعه به پزشک می نماید .

آناتومی دنده گردنی

ستون مهره انسان از

بالا به پایین از 7 مهره گردنی و سپس 12 مهره سینه های و سپس 5 مهره کمری و پایینتر از آن مهره های خاجی و دنبالچه ای تشکیل شده است. هر مهره به شکل یک استوانه است که از دو طرف آن دو شاخک استخوانی به نام زوائد عرضی بیرون زده است.

در 12 مهره سینه ای در کنار هر کدام از این زوائد عرضی یک دنده متصل شده است. پس 12 مهره سینه ای 12 جفت دنده در دو طرف دارند که قفسه سینه را درست میکنند. مهره های گردنی هم زوائد عرضی را دارند ولی دنده ندارند. گاهی اوقات پایینترین مهره گردن یعنی مهره هفتم هم یک دنده دارد که البته به اندازه دنده های سینه ای نیست و از آنها کوچکتر است. پس این دنده در بالای دنده اول سینه ای قرار میگیرد. به این دنده اضافی دنده گردنی میگویند و از هر 200 انسان در یک نفر وجود دارد. پس این انسان ها بجای 12 جفت دنده 13 جفت دنده دارند.

دنده گردنی میتواند در یک طرف گردن باشد و یا میتواند دو طرفه باشد. همانطور که گفتیم یک سر این دنده به مهره هفتم گردنی متصل شده است ولی سر دیگر آن معمولا آزاد است. البته گاهی اوقات سر دیگر آن با دنده اول سینه ای مفصل میشود و یا گاهی اوقات از سر این دنده گردنی یک نوار بافتی محکم خارج شده و به دنده اول متصل میشود.

سندرم توراسیک اوت لت چیست؟

مشکلاتی که بر اثر دنده گردنی بوجود میایند همان مشکلاتی هستند که در سندرم توراسیک اوت لت وجود دارند.

در واقع یکی از علل ایجاد سندرم توراسیک اوت لت وجود دنده گردنی است. پس در ادامه مقاله بجای صحبت در مورد مشکلات دنده گردنی در مورد بیماری که از آن وسیع تر است (و دنده گردنی یکی از علل آن است) یعنی سندرم توراسیک اوت لت صحبت میکنیم و مواردی را که توضیح خواهیم داد میتوان به دنده گردنی هم تعمیم داد.

سندرم توراسیک اوت لت بیشتر در سنین 50-20 سالگی دیده میشود و در زنان 9-3 برابر بیش از مردان وجود دارد.
در کسانی که به علت تغییرات آناتومیک ذکر شده، مستعد بروز این بیماری هستند معمولا بعد از فشارهایی که به ناحیه شانه و گردن وارد میشود این بیماری بروز میکند. بنابراین ممکن است بیمار سالها دنده گردنی داشته باشد ولی هیچ مشکلی برای او بوجود نیاید ولی بعد از بروز اتفاقی، مشکلات و علائم بیماری ظاهر شوند. البته اگر این اتفاقات نیفتند ممکن است بیمار تا آخر عمر بدون مشکل سر کند.

عللی که میتوانند موجب این فشارها شوند و علائم سندرم توراسیک اوت لت را ظاهر کنند عبارتند از:

یک ضربه به گردن

مثل تصادف اتومبیل و حرکت شدید گردن به عقب در حین تصادف و ضربه به عقب ماشین

انجام کار یا ورزشی

که مستلزم انجام حرکات مکرر و تکراری با دست (بخصوص حرکات دست در بالای سر) است. این بیماری در افراد با شغل هایی مانند کار در خطوط تولید، کار با کیبورد کامپیوتر یا چیدن اجناس در قفسه های بالایی فروشگاه بیشتر دیده میشود.

بعد از بلند کردن اجسام سنگین

علت ایجاد دنده گردنی چیست ؟

رشد بیش از حد زائده دنده ای می تواند یک طرفه یا دو طرفه باشد . این ضایعه می تواند به هر اندازه ای از یک برجستگی کوچک استخوانی که اغلب با یک دنباله فیبری همراه است تا یک دنده کامل باشد .

شریان زیرترقوه ای و تنه تحتانی شبکه بازوئی بر روی این دنده قوس می زنند . در برخی موارد تنه عصبی بر روی دنده تحت فشار قرار گرفته و آسیب می بیند .

در این موارد علائم عصبی ظاهر می شود . علائم عروقی نیز احتمالاً به طور مشابهی در اثر وارد کردن آسیب به شریان زیرترقوه ای ایجاد می شود .

اهمیت دنده گردنی چیست؟

برای درک اهمیت دنده گردنی باید ابتدا بدانیم فضای خروجی سینه یا توراسیک اوتلت Thoracic outlet چیست.

در جلو و بالای دنده اول، استخوان ترقوه قرار گرفته است.

بین دنده اول و استخوان ترقوه فضایی وجود دارد که به آن فضای خروجی سینه یا توراسیک اوت لت میگویند. از لحاظ آناتومی این فضا در بین قاعده گردن و زیر بغل شما قرار گرفته است.

در نزدیکی این فضا عضلاتی هم به نام عضلات اسکالن Scalenus muscles قرار دارند. اهمیت این فضا در اینست که عروق و اعصاب مهمی از آن عبور میکنند.

اعصاب مهمی که از دو طرف مهره های گردنی خارج میشوند به هم میپیوندند و ایجاد شبکه ای را میکنند که به آن شبکه بازویی Brachial plexus میگویند.

از این شبکه بازویی اعصاب مهمی منشعب میشود که حس و حرکت کل اندام فوقانی را ایجاد میکنند. این شبکه بازویی از توراسیک اوت لت عبور میکند.

همچنین شریان مهمی به نام شریان ساب کلاوین Subclavian یا زیر ترقوه ای از آئورت خارج میشود و از این فضا عبور میکند و سپس به اندام فوقانی رفته و کل اندام را تغذیه میکند. در این فضا وریدی هم به همین نام قرار دارد.

اهمیت این فضای توراسیک اوت لت در بیماری است که به علت تنگ شدن این فضا ایجاد شده و به آن سندرم توراسیک اوتلت Thoracic outlet syndrome میگویند. این فضا به علل مختلفی میتواند تنگ شود.

تنگ شدن آن معمولا در طرف راست یا چپ است ولی میتواند دو طرفه هم باشد. بدنبال تنگ شدن این فضا اعصاب شبکه بازویی تحت فشار قرار میگیرند و فشار به این اعصاب، علائمی را برای بیمار ایجاد میکند. گاهی هم ممکن است شریان یا ورید ساب کلاوین هم در این فضا گیر کنند که فشار به آنها هم میتواند علائم دیگری را برای بیمار ایجاد کند.

اهمیت دنده گردنی اینست که وجود آن یکی از شایعترین علل ایجاد سندرم توراسیک اوت لت است.

تشخیص بیماری دنده گردنی چگونه است؟

این بیماری ممکن است با سندرم مجرای مچ دستی، فشار روی عصب اولنار، فتق دیسک بین مهره ای گردنی، آسیب های کلاهک چرخاننده (Rotator Cuff) و سندرم پان کوست (Pan Cost syndrome) اشتباه شود.