پس از یک روز طولانی، شما احتمالاً احساس می‌کنید نیاز به خم کردن یا پیچ دادن بدن خود تا زمانی دارید که صدای تق از مفاصل کمر شنیده شود. در اصطلاح به این حرکت شکستن قولنج کمر گفته می‌شود. این کار می‌تواند به صورت یک عادت یا گاه و بی‌گاه توسط شما تکرار شود، اما آنچه در این میان از اهمیت خاص برخوردار است، وجود ابهام درباره مناسب بودن آن برای کمر می‌باشد. علاوه بر این همیشه این سوال برای افراد مطرح می‌شود که آیا راهی برای خلاص شدن از گرفتگی عضلات کمر بدون وارد شدن آسیب به آن وجود دارد یا خیر.
علت‌ها و دلایل صدا دادن کمر
هر چند صدا دادن کمر در هنگام شکستن قولنج می‌تواند برای فرد نگران کننده باشد، اما این صدا به معنی شکستن چیزی نیست. در حقیقت مفاصل بدن حاوی مایع و گازهایی مثل نیتروژن و دی‌اکسید کربن هستند. هنگامی که مایع مفصلی تحت فشار قرار گرفته و از فشار برای آزاد کردن مفصل استفاده شود، گاز موجود در مفصل باعث ایجاد صدا می‌شود.
مکانیزم فیزیکی عامل ایجاد صدا در نتیجه خم شدن، پیچاندن، یا تحت فشار قرار دادن مفاصل کمر قطعی نیست. دلایل احتمالی مطرح شده برای این شرایط به شرح زیر هستند:
- صدا زمانی ایجاد می‌شود که به خاطر حرکت و نیز تحت فشار قرار گرفتن مفاصل در آنها حباب ایجاد شود.
- فضای خلأ داخل مفصل. در این رابطه شرایط خلأ در مایع مفصلی تشکیل شده و سپس به سرعت از بین برود. این وضعیت می‌تواند باعث ایجاد صدا شود.
- کشش سریع رباط
- از بین رفتن چسبندگی ایجاد شده داخل مفصل
چرا شکستن قولنج کمر به صورت مداوم می‌تواند یک عادت مضر باشد؟
از نظر تکنیکی شکستن قولنج کمر یک عادت مضر نیست، اما انجام این کار به صورت منظم می‌تواند مشکلات خاص برای فرد ایجاد کند. شکستن قولنج کمر به دفعات زیاد می‌تواند باعث ایجاد شرایطی شود که در اصطلاح به آن بیش تحرکی (هیپر موبیلیتی) گفته می‌شود. هنگامی که قولنج کمر بطور مرتب شکسته می‌شود، ستون فقرات و عضلات اطراف آن تحت فشار غیرضروری قرار می‌گیرند. در حقیقت قابلیت ارتجاعی عضلات، رباط‌ها، بافت‌ها و طناب نخاعی عملکرد شبیه به کشیدن، نگه داشتن و آزاد کردن داشته و این نظر فعالیت آنها به یک بند ارتجاعی شباهت دارد. به این ترتیب اگر بند ارتجاعی در یک مدت زمانی کوتاه بطور مکرر کشیده شود، احتمالاً قابلیت ارتجاعی و کششی خود را از دست خواهد داد. این شرایط را می‌توان در ارتباط با کمر نیز در صورت شکستن مکرر قولنج مشاهده کرد. این وضعیت می‌تواند بر عملکرد مناسب ستون فقرات، عضلات کمر، و رباط‌های اطراف آن تاثیر منفی بگذارد. در حقیقت این شرایط می‌تواند باعث بیش تحرکی در این ناحیه از بدن شود.
ایمن‌ترین روش برای شکستن قولنج کمر
تاکنون مشخص شد شکستن قولنج کمر به صورت گاه و بی‌گاه کاملاً بی‌خطر است. به هر حال یادگیری نحوه صحیح انجام این کار و بهترین روش‌های انجام آن می‌تواند به شما در این رابطه کمک کند. اگر درد و گرفتگی در ناحیه کمر به صورت مداوم وجود داشته باشد، استفاده از روش درمان دستی (کایروپراکتیک) یک روش ایده آل برای درمان قولنج پشت می‌باشد. هنگامی که مهره‌های ستون فقرات و مفاصل آن توسط یک فرد حرفه‌ای دستکاری شوند، درد در ناحیه کمر از بین رفته و در ادامه می‌توان به منظور حفظ نتایج از تمرین‌های حرکتی یا کششی خاص استفاده کرد. به این ترتیب می‌توان از هر دوی مفاصل و بافت‌های اطراف ستون فقرات حفاظت کرد.
چگونه استفاده از درمان دستی می‌تواند به رفع درد در ناحیه کمر کمک کند؟
هنگامی که از درمان دستی استفاده شود، فشار وارد شده به مفاصل باعث جدا شدن سطوح مفصل از یکدیگر شده و آنها را در موقعیت کاملاً مناسب قرار می‌دهد. علاوه بر این با استفاده از این روش، فشار وارد شده به حفره مفصلی کاهش پیدا می‌کند. با کاهش فشار بر مفاصل، بعضی از گازهای ایجاد شده در مایع مفصلی (که بطور طبیعی در تمام مایعات موجود در بدن وجود دارند) آزاد شده و باعث ایجاد حباب‌های ریز در مفصل می‌شوند. این حباب‌ها بدون نیاز به انجام فعالیت خاص، به‌خودی‌خود به سرعت از بین می‌روند. به این ترتیب صدا از محل مفصل شنیده می‌شود. محتویات حباب‌های گاز باقیمانده پس از این وضعیت عمدتاً از دی‌اکسید کربن تشکیل می‌شوند. تاثیر ناشی از این فرآیند برای یک دوره زمانی خاص باقی می‌ماند که در اصطلاح به آن «دوره ماندگاری» گفته می‌شود و در طول این دوره دیگر مشکلی در این رابطه برای مفصل ایجاد نمی‌شود. این دوره به مدت حدود بیست دقیقه طول می‌کشد و در طول این مدت گازها به تدریج به مایع مفصلی جذب می‌شوند. علاوه بر این برخی شواهد وجود دارند که بر اساس آنها شل شدن رباط می‌تواند با افزایش احتمال ایجاد صدا در مفصل ارتباط داشته باشد.
تفاوت استفاده از خدمات افراد متخصص در ارتباط با درمان دستی برای شکستن قولنج کمر یا انجام آن توسط خود شخص چیست؟
اگر یک نفر بتواند خود قولنج کمر خود را بشکند و پس از انجام این کار احساس خوب داشته باشد، دیگر چه نیازی به متخصص درمان دستی وجود دارد؟ در پاسخ به این سوال می‌توان دلایل متعدد را برای لزوم استفاده از خدمات افراد متخصص در این حوزه به شرح زیر مطرح کرد:
- دقیق بودن- اصلاح وضعیت مفاصل و مهره‌های کمر توسط متخصص کار درمانی به صورت کاملاً دقیق انجام می‌شود. در حقیقت زمانی که شما به صورت تصادفی و یا اتفاقی کمر و گردن خود را با فشار خم کرده یا چرخش می‌دهید، فشار وارد شده به مهره‌ها و مفاصل بدون دقت خواهد بود. در حقیقت اصلاح وضعیت مهره‌ها و بافت‌ها نه تنها نیازمند استفاده از روش‌های دقیق است، بلکه علاوه بر آن به آشنایی با چگونگی تاثیرگذاری آن بر بدن فرد نیاز دارد.
- جهت و نیرو- مقدار فشار و نیروی استفاده شده توسط متخصص کار درمانی برای اصلاح وضعیت کمر در سطح حداقل قرار دارد. این افراد از شرایط فیزیکی و وضعیت بدن برای تعیین نواحی خاص نیازمند حداقل فشار استفاده می‌کنند. به این ترتیب هنگامی که فرد عادی این کار را انجام می‌دهد، معمولاً مفاصل و رباط‌ها تحت کشش قرار گرفته و فشار بیش از حد بر مفاصل و ساختارهای نگه‌دارنده وارد خواهد شد. به همین خاطر انجام این کار توسط افراد عادی می‌تواند بی‌ثباتی کمر را برای فرد به همراه داشته باشد.
- اصلاح مشکل یا تشدید آن- هنگامی که مهره‌های ستون فقرات در محل مناسب قرار نگیرند، مفصل بالا و پایین مهره لازم است موقعیت نامناسب را اصلاح کرده یا به مقدار زیاد حرکت کند. به این ترتیب متخصص کار درمانی می‌تواند مفصل آسیب دیده (و نه مفاصل اطراف آن) را به منظور اصلاح مشکل تحت درمان قرار دهد. به خاطر عدم تخصص و وارد کردن فشار بیش از حد، هنگامی که افراد عادی سعی می‌کنند خود این مشکل را برطرف کنند، انجام این کار ممکن است به صورت غیرعمدی باعث حرکت مفاصلی شود که قبلاً به خاطر مفصل آسیب دیده دچار مشکل شده‌اند و به این ترتیب وضعیت مهره واقعی آسیب دیده اصلاح نشود.
چگونه می‌توان از نیاز به شکستن قولنج کمر جلوگیری کرد؟
یک روش ساده برای رفع گرفتگی کمر دوش گرفتن و ایجاد کشش آرام در ناحیه کمر می‌باشد. به این منظور پس از دوش گرفتن به مدت حدود 5 دقیقه، به سمت جلو و عقب خم شده یا در بدن خود از یک طرف به طرف دیگر انحنا و خمیدگی ایجاد کنید. هنگام انجام این کار نباید فشار بیش از حد به بدن وارد نمایید.
علاوه بر این انجام برخی تمرین‌های حرکتی ساده می‌تواند فشار روزمره وارد شده به ناحیه کمر را کاهش دهد. در ادامه برخی از این تمرین‌های حرکتی ارائه شده‌اند. به هر حال، برای دستیابی به بهترین نتایج ممکن و به منظور اجتناب از وارد شدن آسیب به کمر، در بهترین شرایط لازم است با متخصص کایروپرکتیک قبل از انجام این حرکت‌ها مشورت کنید.
کشش عضلات کمر
کشش کمر با ایجاد کشیدگی در ستون فقرات
ایجاد کشش در ستون فقرات در حالت ایستاده
ایجاد کشش در ستون فقرات با کمک دست‌ها
حرکت چرخش ستون فقرات در حالت ایستاده
حرکت چرخش ستون فقرات در حالت نشسته بر روی زمین
نشستن بر روی یک صندلی برای ایجاد اهرم مناسب جهت چرخش ستون فقرات
استفاده از استوانه فوم (foam roller)
